Προγραμματισμός Νέας Έκδοσης

Το κοινωφελές Ίδρυμα Δ. Λ. Σταυρόπουλου, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου της Πάτρας, επιδιώκοντας να συμβάλουν στην ανάδειξη της αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής κληρονομιάς δύο αιώνων της Πόλης των Πατρών, αποφάσισαν την στήριξη με συν-χορηγία ενός σημαντικού, επετειακού πολυδιάστατου έργου, με ερευνητικό, εκδοτικό και εκθεσιακό χαρακτήρα.

Στόχος του έργου είναι η έκδοση ενός Βιβλίου με τίτλο “ΠΑΤΡΑ: Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΥΟ ΑΙΩΝΩΝ (1821-2021).” Η έκδοση θα στηρίζεται σε συστηματική έρευνα πρωτογενών πηγών και αρχείων και θα συνδυαστεί με μία ΕΚΘΕΣΗ του βασικού υλικού σε δημόσιο χώρο της Πάτρας καθώς  και με την παραγωγή πρακτικού  οπτικοακουστικού οδηγού πλοήγησης στην ιστορία της αρχιτεκτονικής της Πόλης, που θα είναι δωρεάν προσβάσιμος σε ειδική ιστοσελίδα και μέσω ψηφιακών εφαρμογών.

Συμπληρώνονται δύο αιώνες από την έναρξη του αγώνα για την ανεξαρτησία (1821). H συγκρότηση της πόλης και το πέρασμα στη νεοτερικότητα περνά από διάφορες φάσεις σημαντικής ανάπτυξης και ευμάρειας αλλά και οξύτατων κρίσεων.  Οι συνέχειες και ασυνέχειες  στην οικονομία  (εμπόριο, βιομηχανία, Τράπεζες), στην κοινωνική και πολιτική οργάνωση της πόλης, αποτυπώνονται στην πολεοδομική και αρχιτεκτονική πολυμορφία. Έτσι θα αναδειχθούν αρχιτεκτονικά εμβληματικά δημόσια  και ιδιωτικά κτήρια ( π.χ. Δημοτικό Θέατρο, Τράπεζα Ελλάδος, κ.α.) διαφόρων ρυθμών (νεοκλασικισμός, εκλεκτικιστικά ρεύματα, μοντερνισμός, μεταμοντερνισμός ) αλλά και σημαντικά βιομηχανικά κτήρια και εξοχικές κατοικίες. Η ιστορία της αρχιτεκτονικής της Πάτρας σφραγίζεται όχι μόνο από τους εύπορους εμπόρους και την ακμάζουσα αστική τάξη, ή την κρατική πρωτοβουλία αλλά και από τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τους Εβραίους, τους Ιταλούς κα., όπως αποτυπώνεται στη λαϊκή αρχιτεκτονική των συνοικισμών, των προσφυγικών, που όμως δεν έχουν επαρκώς αναδειχθεί στην βιβλιογραφία. Σήμερα, αναζητούνται νέες βιώσιμες αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές λύσεις, όπως οι οικολογικές εναλλακτικές χρήσεις εγκαταλελειμμένων κτηρίων, τα οποία προέκυψαν από τη αποβιομηχάνιση και τη πρόσφατη δημοσιονομική κρίση.

Η Πάτρα ήταν πάντα η «γέφυρα» των πολιτισμών, και  είχε καταλυτικό ρόλο  ως «ενδιάμεσος» ανάμεσα στην Αθήνα και τη Δύση/Επτάνησα στον διάλογο των ιδεολογικο-πολιτικών και πνευματικών ρευμάτων της εποχής.  Η  έρευνα μας στοχεύει στην διερεύνηση  της εξέλιξης της αρχιτεκτονικής πολυμορφίας, όχι ως μουσειακή ανάδειξη του «παρελθόντος» αλλά  ως αναστοχασμός της ιστορικής μνήμης που εγγράφεται στον δομημένο χώρο, σε διάλογο με την ζωντανή χρήση του χώρου σήμερα. Με αυτή την έννοια η επετειακή έκδοση και η έκθεση, μπορεί να αποτελέσουν αφορμή για νέες αναζητήσεις, προβληματισμούς και ένα νέο όραμα για την πόλη.

Την επιστημονική  ευθύνη  του έργου έχουν ο Καθ. Δρ. Αρχιτέκτων Πολεοδόμος Παναγιώτης Γετίμης και  ο Δρ. Αρχιτέκτων Πολεοδόμος, Πέτρος Συναδινός.

Το έργο περιλαμβάνει τρεις βασικές διαστάσεις (ερευνητική, εκδοτική, εκθεσιακή):

Α.  Έρευνα πρωτογενών πηγών, Βιβλιοθηκών (Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάτρας,  Βιβλ. Αρχιτεκτονικής Παν. Πατρών, ΤΕΙ Πάτρας, Αρχ. ΕΜΠ, Αρχείο Δοξιάδη, ΤΕΕ, Βιβλιοθήκη της Βουλής), Αρχείων δημοσίων υπηρεσιών ( Υπουργείου Πολιτισμού, Εφορίες, Γενικά Αρχεία του Κράτους, ΓΑΚ. Ν. Αχαΐας, Αρχεία Υποθηκοφυλακείου), Ξένων αρχείων και Βιβλιοθηκών (π.χ. Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, Βρετανικής Βιβλιοθήκης στο Λονδίνο, Εθνικής Βιβλιοθήκης στο Παρίσι, κα.), Αρχεία Δήμου Πατρέων (Αρχεία πολεοδομικού σχεδιασμού, φωτογραφικά αρχεία), Αρχεία  Μουσείων (Μπενάκη, Αρχεία Νεοελληνικής αρχιτεκτονικής, Λογοτεχνικό και ιστορικό αρχείο, Φωτογραφικό αρχείο), ΕΙΕ, Ινστιτούτο Ιστορικών μελετών, ΜΙΕΤ-ΕΤΕ,  Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτόνων, Αρχείο «Αρχιτεκτονικών Θεμάτων», Αρχεία Τοπικού τύπου (π.χ. Πελοπόννησος, Νεολόγος), Αρχεία Βιβλιοθήκης της Βουλής, Αρχείο Ιδρύματος Σταυρόπουλου, αρχεία συλλεκτών, Αρχεία Ιδρυμάτων  κ.α. 

Η έρευνα  επίσης θα περιλαμβάνει την αποτύπωση επιλεγμένων κτηρίων από ομάδες σπουδαστών της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Παν. Πατρών, υπό την εποπτεία καθηγητών τους και του επιστημονικού υπεύθυνου της έρευνας.

Β. Έκδοση βιβλίου με επιμέλεια των Καθ. Δρ. Π. Γετίμη , Δρ. Π. Συναδινού και ΚΑθ. Γ. Πανέτσου, με τίτλο ΠΑΤΡΑ: Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΥΟ ΑΙΩΝΩΝ (1821-2021). Η έκδοση προγραμματίζεται για το 2022, με  κείμενα των επιμελητών της έκδοσης, με συστηματικές αναφορές στις πηγές και στην προηγηθείσα πρωτογενή έρευνα, με πολυτελείς φωτογραφίες και σχέδια, κωδικοποίηση βιβλιογραφίας κατά θεματική, που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως  διδακτικό εγχειρίδιο από σπουδαστές αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας (τάξη μεγέθους 300-350 σελίδες). Επισημαίνεται ότι η έκδοση και όλο το έργο δεν έχει κερδοσκοπικό ή εμπορικό σκοπό.

Γ. Έκθεση.  Θα οργανωθεί  Έκθεση όπου θα παρουσιαστεί το βασικό υλικό της έρευνας και της έκδοσης σε ταμπλό  προς στο ευρύ κοινό σε Δημόσιο χώρο της Πάτρας. Επίσης  προγραμματίζεται να σχεδιαστεί πιλοτικά και να παρουσιαστεί καινοτόμος  οπτικοακουστικός οδηγός πλοήγησης (Patras Architecture Navigator) στην ιστορία της αρχιτεκτονικής της Πόλης  της Πάτρας, που θα είναι προσβάσιμος δωρεάν σε ειδική ιστοσελίδα. Η έκθεση και το οπτικοακουστικό υλικό απευθύνεται σε ευρύτατο κοινό και κυρίως σε νέους, ανοίγοντας διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και τις συλλογικότητες της Πόλης.